"Sprawiedliwa Muzyka" to inicjatywa wspierająca projekt ustawy zapewniającej wszystkim artystom wykonawcom prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia za korzystanie z ich muzyki w internecie.
W obecnych czasach internet stał się kluczowym miejscem konsumpcji kultury na całym świecie. Branża streamingowa stale się rozwija, z każdym rokiem na rynku pojawia się coraz więcej serwisów udostępniających muzykę i filmy w tej technologii. Szacuje się, że do 2030 roku branża streamingowa będzie warta 330 miliardów dolarów. Streaming jest najpopularniejszą formą dostępu do kultury dla Polaków, w przypadku muzyki jest to niemal 65% wszystkich nośników i formatów. Przeminęły już czasy, kiedy biegliśmy do sklepu po egzemplarz nowego albumu ulubionego artysty; teraz niemal cały dorobek muzyki z różnych szerokości geograficznych można mieć na wyciągnięcie ręki, za pomocą kilku kliknięć.
Skoro popularność płatnych serwisów streamingowych stale rośnie a publiczność masowo z nich korzysta, logiczne jest założenie, że autorzy piosenek jak i artyści wykonawcy, będą dzięki nim uzyskiwać coraz większe przychody z tytułu ilości odtworzeń ich utworów. Czy zatem Spotify i inne streamingowe serwisy wypłacają artystom godziwe wynagrodzenie za odtwarzane piosenki i albumy? Czy wytwórnie wystarczająco dbają o interes artystów?
Oczywiście to nie jest tak, że artyści nic nie zarabiają na streamingu, bo ci najwięksi i najpopularniejsi, mający silną pozycję negocjacyjną, dostają wynagrodzenie. Gorzej mają się pozostali artyści, ci mniej znani, ktorym z wielkimi wytwórniami negocjuje się dużo trudniej. Według przeprowadzonej przez nas ankiety ponad połowa polskich artystów wykonawców muzycznych nie otrzymała żadnego wynagrodzenia z tytułu udostępniania swojej muzyki na płatnych platformach streamingowych. Nieco ponad 20% z nich otrzymywało mniej niż 100 euro rocznie.
Kto zatem zarabia na opłatach abonamentowych za platformy streamingowe? Wytwórnie płytowe, wydawcy i dystrybutorzy. Wykorzystują oni często swoją silną pozycję negocjacyjną przy podpisywaniu kontraktów z artystami, którzy w przeważającej większości otrzymują jedynie niewielką jednorazową opłatę za swoją twórczość bez możliwości pobierania wynagrodzenia z tytułu ilości odtworzeń swoich utworów muzycznych w sieci. Ktoś, kto jest pośrednikiem w dostarczaniu twórczości, zarabia zatem lepiej niż twórcy i autorzy.
Znane i sprawdzone rozwiązanie, które od lat funkcjonuje w przypadku m.in. radia i telewizji czy kin, oparte o tantiemy z tytułu nadań w stacjach telewizyjnych i radio, oraz ich odtwarzania w miejscach publicznych, nie ma zastosowania w internecie. Jakie są zatem możliwości zrestrukturyzowania systemu streamingu tak aby był on sprawiedliwy dla artystów? Przede wszystkim, należy dostosować prawo o prawach autorskich i pokrewnych do realiów dzisiejszych czasów. Aktualnie kwestia wynagrodzenia korzystania z pracy artystów w kanałach online nie jest odpowiednio uregulowana. Nowa Unijna Dyrektywa DSM która zobowiązuje państwa członkowskie UE do zapewnienia artystom odpowiedniego i proporcjonalnego wynagrodzenia z tytułu przeniesienia praw lub udzielenia licencji pomoże przenieść nasze prawo w realia 21 wieku.
Opublikowany projekt ustawy, jeśli przejdzie, będzie oznaczał, że muzycy zaczną otrzymywać pieniądze za streaming także jako tantiemy. Jak będzie to wyglądać w praktyce? To proste, niezbywalne wynagrodzenie za streaming będzie wypłacane artystom za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania, tak jak było to dotychczas robione w przypadku tantiem za radio i telewizję. Nie jest to zatem rewolucja a raczej ewolucja prawa autorskiego. Nie będziemy pierwszym krajem, które wprowadzi takie zasady. W Hiszpanii niezbywalne prawo do wynagrodzenia za korzystanie z muzyki i filmów w Internecie przysługuje artystom wykonawcom już od 2006 r. Latem 2022 r. takie prawo zostało przyznane artystom w Belgii.
Wierzymy, że nowe przepisy, jeśli wejdą w życie, sprawią, że artyści wreszcie dostaną należne im zyski, za swoją pracę, na której dotychczas zarabiali inni.
Tekst dzięki inicjatorowi akcji "Sprawiedliwa Muzyka". Związek Artystów Wykonawców STOART. Więcej o inicjatywie na: https://sprawiedliwamuzyka.pl/
Posłuchaj rozmowy z Agnieszką Parzuchowską - Janczarską, Dyrektor STOART
