Jazz bywa pięknie schematyczny. Mamy kwintety z saksofonem i trąbką, tria fortepianowe, fantastyczne wokalistki z fortepianem, albo produkcje z dużą orkiestrą. Są też gitarzyści, w wydaniu klasycznym z organami Hammonda, albo bez, a także muzycy improwizujący na skrzypcach. Pianiści mają przywilej łatwości grania solo. Są też zespoły elektryczne, których kariera zaczęła się w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. To fusion, a wszelkie formy z trąbką i saksofonem, to rzeczy gdzieś głęboko zanurzone w be-bopowej rewolucji końcówki lat czterdziestych. O orkiestrach swingowych oczywiście też warto pamiętać. Cała reszta to muzyczne eksperymenty, obszar jazzu do którego sam zaglądam niezbyt często.

Muzyczne eksperymenty często bywają sztuką dla sztuki i udziwnieniem, które raczej ma zadziwić i zaszokować słuchacza, a nie zachwycić i pokazać jakiś nowy muzyczny pomysł. Tak odbieram większość hałaśliwych i pozbawionych ładnej melodii, którą potrafię zapamiętać produkcji. Nie znaczy to, że nie potrafię spędzić wieczora z Cecilem Taylorem, Ornette Colemanem, Sun Ra, czy młodymi eksperymentującymi zespołami. Mam jednak problem wyboru, szczególnie w przypadku mniej znanych muzyków, których nazwisk i wcześniejszych nagrań zwyczajnie nie znam.

Wybieram więc kierując się renomą wydawnictwa, osobistą rekomendacją wiarygodnych dla mnie ekspertów i fanów, albo trudną do wytłumaczenia, ćwiczoną od lat intuicją. W przypadku Dog Star to było połączenie rekomendacji i wydawnictwa. Multikulti od lat specjalizuje się w trudniejszej, eksperymentalnej stronie jazzu. W ich katalogu znajdziecie wiele wyśmienitych nagrań, a wśród tych najnowszych album pięciu wcześniej nierozpoznawalnych przeze mnie nazwisk zatytułowany Dog Star.

Opowiem Wam o owej intuicji i sposobach odczytywania ukrytych na okładce sygnałów. Oto mamy demokratyczny kwintet, co sugeruje brak nazwy zespołu zastąpiony pięcioma nazwiskami, z których nikt nie zyskał dominującej pozycji sugerowanej większą, lub bardziej ozdobną czcionką. Demokracja wynika również z faktu, że nazwiska ułożone są alfabetycznie i łamią konwencję wymieniania w takim przypadku najpierw instrumentów dętych, a później sekcji. Skład zespołu jest również nietypowy – trąbka i saksofony oraz dwóch perkusistów bez fortepianu.

Nawet jeśli nazwa wytwórni – SMT i Multikulti nic Wam nie powie, to wspomniane powyżej obserwacje, uzupełnione umownymi tytułami kompozycji numerowanymi od I do IV oraz ich autorstwo zespołowe sugeruje free-jazzowe męskie, ciężkie i hałaśliwe granie z użyciem dwu zestawów instrumentów perkusyjnych.

Tak dokładnie jest. Nawet bez rekomendacji eksperta ze sklepu, w którym ten album kupiłem, mógłbym potwierdzić, że płyta gra tak, jak wygląda jej okładka. Z piątki odpowiedzialnych za ten album muzyków, rozpoznałem z wcześniejszych nagrań jedynie basistę - Gonzalo Almeidę, znanego mi wcześniej z kilku nagrań innej mocno awangardowej wytwórni Clean Feed i naszego polskiego wydawnictwa Fortune. O reszcie muzyków nie wiem niczego, czego nie znajdziecie wpisując ich nazwisko w internetową wyszukiwarkę. To jednak nie oznacza, że pozostali są muzycznymi debiutantami. Działają po prostu w muzycznych obszarach, na które brakuje mi czasu i budżetu. Nazwiska sugerują iberyjskie pochodzenie wszystkich członków zespołu, a szybkie sprawdzenie w internecie pokazuje, że to wszystko doświadczenie w awangardowych zawodach specjaliści.

Nie mam żadnych uwag do ich warsztatu, swoje instrumenty opanowali w sposób pozwalający użyć wyobraźni i wyrazić emocje za pomocą dźwięków. Jest ogień, emocje, sporo dźwięków, spontaniczna zabawa i improwizacje w wykonaniu ważnych muzyków portugalskiej sceny eksperymentalnej. Dog Star jest doskonałym albumem z serii wydawanej od lat przez Multikulti do spółki z Trybuna muzyki Spontanicznej. Może nie będę po ten album sięgał codziennie, bo na taką muzykę muszę mieć stosowną chwile, ale wrócę do tego nagrania i innych pozycji z serii Spontaneous Music Tribune Series z pewnością już wkrótce.

RadioJAZZ.FM poleca! Rafał Garszczyński - Rafal[malpa]radiojazz.fm

1. I
2. II
3. III
4. IV

Gonzalo Almeida / Yedo Gibson / Pedro Melo Alves / Vasco Trilla / Luis Vicente Dog Star

Format: CD / Wytwórnia: Multikulti / Data pierwszego wydania: 2021 / Numer: 5903068680120

• Gonzalo Almeida – b,
• Yedo Gibson – ss, as, ts,
• Pedro Melo Alves – dr, perc,
• Vasco Trilla – dr, perc
• Luis Vicente – tp.