Ten tekst napisałem już dość dawno. Do nagrań Niny Simone wracam jednak często, bo są prawdziwe. W odróżnieniu od większości dzisiejszej muzyki, niczego nie udają, nie są nagrane po to, żeby się spodobać. Ich postaci nie podpowiedział Ninie Simone producent, ani tym bardziej stylista, czy specjalista od muzycznego PR. To muzyka w czystej postaci. Postać Niny Simone przypomniała niedawno Aga Zaryan nagrywając absolutnie fenomenalną płytę „Remembering Nina & Abbey: A Tribute To Nina Simone And Abbey Lincoln”. Dziś pora na równie wybitny oryginał…

„Four Woman - The Nina Simone Philips Recordings” to kolekcja płyt nagranych w latach 1964-1966 przez artystkę dla firmy Philips, wydana ponownie w pięknej oprawie przez Verve. Ten krótki okres współpracy holenderskiego giganta, który wtedy był również aktywny na rynku płytowym, z Niną Simone był jednym z ciekawszych w jej karierze artystycznej. To czas powstania jej większości znanych kompozycji i czas wprowadzania do repertuaru tych utworów, które później przez wiele lat wykonywała na koncertach.

Pięknie wydany zestaw 4 płyt CD gromadzi wszystkie 7 albumów nagranych dla Philipsa oraz jeden utwór ze strony B singla. Producentów reedycji należy pochwalić za to, że nie wypełnili zestawu gromadą odrzuconych wersji nazywanych żeby było ładniej alternatywnymi lub fragmentami rozmów ze studia nagraniowego, jak to zwykle bywa w takich wznowieniach.

Nina Simone otrzymała staranne wykształcenie muzyczne. Jednak kiedy z przyczyn rasowych nie dostała się do konserwatorium, życie zmusiło ją do zarabiania pieniędzy grą i śpiewem w klubach i barach New Jersey. Wykorzystując swoje klasyczne wykształcenie oraz doświadczenia wokalne z chóru stworzyła tam właśnie w latach pięćdziesiątych niepowtarzalny i jakże łatwo rozpoznawalny styl.

Pierwsza płytą wydaną przez Philipsa był zestaw koncertowych nagrań z Nowego Jorku znany pierwotnie pod tytułem „Nina Simone In Concert”. Te proste, kameralne aranżacje na fortepian, gitarę, bas i perkusję pokazują przegląd stylistycznych możliwości artystki. Są również dokumentalnym zapisem koncertów pokazującym artystkę młodą, ale już bardzo dojrzałą, doskonale czującą publiczność. Niewątpliwie doświadczenia z występów w barach i klubach nocnych zrobiły swoje. Jednocześnie te świeżo brzmiące, proste, a przez to bardzo autentyczne nagrania pokazują Ninę Simone, jako ciekawą pianistkę, której ambicje sięgają znacznie dalej, niż wyznacza to konwencja akompaniamentu partii wokalnych.

Wolno snujące się tematy w rodzaju „I Loves You Porgy” czy „Plain Gold Ring”, tworzą atmosferę koncertu. Ciekawie wypada utwór do tekstu Kurta Weila - „Pirate Jenny”. Momentami sposobem budowania dźwięku Nina Simone przypomina na tej płycie wokalistkę jazzową, kiedy indziej zaś pieśniarkę folkową w rodzaju legendarnej Odetty. Wypróbowanym numerem koncertowym okazuje się być nagrany tu po raz pierwszy „Go Limp” - utwór wykonywany później setki razy na koncertach. Nina Simone napisała go pewnie z myślą o dialogu z rozbawioną publicznością. W tej rejestracji brzmi wyjątkowo prawdziwie i pokazuje dobry humor artystki i jej słuchaczy. Na deser dostajemy premierową prezentacje kompozycji Niny - „Mississippi Goddam”.

Na pierwszym dysku zmieściły się również nagrania z płyty „Broadway Blues Ballad”. To zupełnie inna koncepcja muzyczna, mimo że nagrania pochodzą również z 1964 roku. Duża orkiestra, smyczki, chórek i dopracowane, ale grzeczne i nieco pozbawione życia aranżacje. Nina zdecydowanie mniej gra na fortepianie. Utwory są krótkie, co najwyżej czterominutowe, spełniające ramy czasowe radiowego przeboju w okresie nagrania. Orkiestrą kierują na zmianę Horace Ott i Hal Mooney. Być może jest to ta sama orkiestra, albo dwa różne składy. Dokumentacja na ten temat niestety nie zachowała się do dnia dzisiejszego. Repertuar, tak jak wskazuje na to tytuł płyty, jest bardzo różnorodny.

„Broadway Blues Ballad” jest jedną ze słabszych płyt w dorobku Niny Simone. Repertuar nie pasuje do barwy jej głosu. Aranżacje liderów orkiestr są przesłodzone, nie eksponują walorów wokalnych artystki. Muzyka jest poprawna, ale niczym nie wyróżnia się spośród wielu produkcji w podobnym stylu. Będąc na początku swojej drogi w komercyjnym świecie wytwórni nagraniowych Nina Simone dała sobie narzucić koncepcje producentów. Później jeśli nagrywała z dużą orkiestrą, często sama pisała aranżacje.

Nie znaczy to, że sesja „Broadway Blues Ballad” całkiem pozbawiona jest ciekawych fragmentów. Do takich niewątpliwie należy otwierający płytę „Don't Let Me Be Misunderstood”, przypominający nieco charakterem poprzednie nagrania oraz wyraźnie dłuższy od pozostałych utworów „Nobody”.

Drugi krążek tego wydawnictwa rozpoczynają nagrania z albumu „I Put A Spell On You”. To płyta zrealizowana w 1965 roku. Zawiera również, tak jak poprzednia, aranżacje orkiestrowe, jednak jest o wiele ciekawsza w warstwie instrumentalnej. Już w utworze tytułowym pojawia się bardzo stylowe solo saksofonu. W zestawie utworów znaczący jest udział francuskich kompozycji. W „Tomorrow Is My Turn” Charlesa Aznavoura aranżacja przypomina nieco wczesne piosenki tytułowe z filmów o Jamesie Bondzie. Swą premierę ma tutaj również kolejny wielki przebój Niny - „Ne Me Quite Pas” Jacquesa Brela. Poza tym jest jeszcze kilka utworów o francuskim rodowodzie. To wpływ speców od reklamy holenderskiego Philipsa oraz owoc fascynacji samej artystki, która często podróżowała w tym czasie, już jako gwiazda, do Europy. Nina Simone zdecydowanie lepiej wypada jednak w kameralnych składach i stricte jazzowym repertuarze.

Na płycie „I Put A Spell On You” można wyróżnić jeszcze rock and rollowy „Gimme Some” z ciekawymi chórkami i kameralny, zagrany bez orkiestry i najlepszy tutaj utwór - „Blues On Purpose”. To jedyny utwór w którym znalazło się miejsce dla ciekawego sola fortepianu i niewątpliwie najbardziej jazzowy moment płyty. Jest to zarazem jedno z nielicznych nagrań instrumentalnych Niny Simone.

Komuś takiemu jak Nina Simone można wybaczyć dwie nieciekawe muzycznie płyty. Te przygody z orkiestrą są raczej nieudane. W połowie drugiego krążka zaczyna się wreszcie coś dziać. Przepiękna wokaliza „Be My Husband” otwiera wyśmienitą płytę „Pastel Blues”. Wreszcie wraca jazz, ciemny głos Niny znajduje właściwy repertuar. Smyczki i chórki nie zmieściły się w studio. Zostali tylko sprawdzeni muzycy. Al Schackman i Rudy Stevenson grają na gitarach. Całość uzupełnia sekcja rytmiczna. Gitarzyści czasem zagrają w tle coś ciekawego, perkusja miarowo nabija rytm, a gwiazda Niny Simone świeci niezwykle jasnym blaskiem. Premierowe wykonanie „Strange Fruit” i „Sinnerman” stanowi fantastyczne zakończenie drugiego krążka zestawu.

Kolejną płytę CD z zestawu rozpoczynają nagrania z płyty „Let It All Out”. Skład muzyków podobny jak na „Pastel Blues”, a repertuar jakby bliższy amerykańskiej tradycji musicalowej. Dla zaakcentowania koncepcji stylistycznej, płytę otwiera „Mood Indigo” Duke Ellingtona. Solo z „Love Me Or Leave Me” przypomina jazzową interpretację któregoś z utworów Mozarta, pokazując jednocześnie biegłość techniczną Niny Simone w grze na fortepianie.

Glos Niny w wolnych utworach potrafi być niezwykle nastrojowy, operując jednocześnie wielką skalą dynamiki. W szybszych fragmentach czasem brakuje jej nieco swingu, to jednak nie błąd techniczny, ale element specyficznego, tak łatwo przecież rozpoznawalnego stylu, do którego część utworów pasuje idealnie, inne zaś nie powinny znaleźć się w jej repertuarze. Tak jest w przypadku „Don't Explain” Billie Holiday - to nie jest utwór dla Niny Simone. W całym zestawie płyt Philipsa oraz we wszystkich innych nagraniach Nina Simone wypada najlepiej w kameralnych rejestracjach koncertowych własnych kompozycji. Świat ceni ją przede wszystkim za „Mississippi Goddam”, „Sinnerman” (to utwór ludowy nieznanego bliżej pochodzenia, ale kojarzony z Niną właśnie), „Four Woman”, „Take Me To The Water” (z płyty „High Priestess Of Soul”) czy „Images” śpiewanego a capella.

Kolejna płyta umieszczona na trzecim krążku CD to niestety znowu orkiestrowe aranżacje, pochodzącą z 1965 roku „Wild In The Wind”. Płyta warta opisania i wysłuchania przede wszystkim dlatego, że zawiera słynną kompozycję Niny „Four Woman”. Utwór ten dał tytuł całemu zestawowi nagrań Philipsa. Wyróżnić można również „Wild Is The Wind” kompozycji Dimitri Tiomkina i wykonywany jedynie przy akompaniamencie fortepianu „If I Should Lose You”. Nie sposób też nie zauważyć premierowego wykonania „Lilac Wine”. Ta płyta jest nieco lepsza od poprzednich dwu produkcji orkiestrowych, głównie dlatego, że zawiera utwory grane w wolniejszych tempach, orkiestry jest zdecydowanie mniej, a Niny więcej.

Czwarty dysk zestawu to nagrania z płyty „High Priestess Of Soul” uzupełnione jednym z utworów wydanych pierwotnie na stronie B singla. To ostatnia płyta nagrana przez artystkę dla Philipsa i jednocześnie ostatni krążek zestawu „Four Woman”. Dostajemy tu znowu nagrania orkiestrowe. Takiej masakry wykonanej na bluesie „Brown Eyed Handsome Man” Chucka Berry nigdy nie słyszałem. Ta płyta to zupełnie niepasujący do Niny Simone repertuar. Bronią się jedynie po raz kolejny jej własne kompozycje (a także gitarzysty jej zespołu i wiernego przyjaciela Rudy Stevensona). Najjaśniejszym punktem jest właśnie kompozycja Niny - „Take Me To The Water”. Można odnieść wrażenie, że płyta powstała z konieczności wypełnienia zobowiązań kontraktowych wobec Philipsa.

Nina Simone z czasów kontraktu z Philipsem (1964 - 1965) to artystka bardzo nierówna, czasem genialna, czasem uginająca się pod presją komercyjnych producentów. Dla fanów to zestaw obowiązkowy, pięknie wydany i niespecjalnie drogi. Dla pozostałych słuchaczy wystarczyłaby płyta „Nina Simone In Concert„ i składanka z pozostałych.

Może wydawać się, że jak na Kanon Jazzu to za dużo tu narzekania. Nina Simone, tak jak każda wokalistka, ulegała wielu naciskom. Niekoniecznie sama wybierała sobie repertuar. Na każdym jednak jej albumie znajdziemy utwory wielkie i niezapomniane. Złożenie ich w składankę nie wystarcza, nie da nikomu pełnego obrazu artystki i jej twórczości. Dlatego właśnie zestaw „Four Woman: The Nina Simone Philips Recordings” jest najlepszym produktem Niny Simone jaki możecie kupić.

RadioJAZZ.FM poleca!
Rafał Garszczyński
Rafal[malpa]radiojazz.fm

Zestaw 4 płyt CD zawiera kompletne albumy:
„Nina Simone In Concert”, „Broadway Blues Ballads”, „I Put A Spell On You”, „Pastel Blues”, „Let It All Out”, „Four Women”, „ High Priestess Of Soul”

Nina Simone – Four Woman: The Nina Simone Philips Recordings

Format: CD, Wytwórnia: Verve, Numer: 065 021-2

Grają między innymi: Nina Simone – p, voc, Rudy Stevenson – g, Al Schackman – g, Orkiestry Horace Otta, Hala Mooneya.